Paŭline Johnson (10 March 1861 – 7 March 1913)

Pauline Johnson ( Tekahionwake ) estis la plej juna el la kvar infanoj de la grandĉefo de Ses-Naciaj indiĝenoj kaj lia edzino Emily S. Howells, denaska anglino el Bristol, Granda Britio.

Ĉefo Johnson apartenis al la fama Mohavka tribo, kiu antaŭ 44 jaroj faris unuiĝon de 50 familioj sub gvido de fama ĉefo Hiawatha – tiam konata kiel Frataro de Kvin Nacioj. Pro fidela subteno de britoj kaj helpo kontraŭbatali la francojn kaj la koloniajn revoluciulojn, al ili estis donacita tre fekunda areo sur la bordo de Grand-rivero en la dsitrikto Brant, Ontario.

Tie ankaŭ Paŭline Johnson naskiĝis en la jaro 1862. Tre juna, eĉ antaŭ ŝi scipovis skribi, ŝi komencis “fari” poeziaĵojn. Iam amiko de ŝia patro, antaŭ forveturo al urbo, demandis – kion ŝi volus ricevi, kion li portu kiel doanco el la urbo? Ŝi tuj respondis: “Versojn, mi petas!” Dekdujara ŝi jam skribis respektindajn poemojn.

Ŝia eduko estis sen mez- kaj altlernejo, sed ŝi havis bonan memoron kaj ŝi multe legis.

La unuaj poemoj estis presitaj en Nov-Jorkaj revuoj, poste ankaŭ en Kanado – Toronto. Turnmomento ekstrema okazis en Toronto – en la jaro 1892. La klubo de junaj Liberaluloj ( politika partio ) aaranĝis vesperon de la Kanada literaturo, al kiu oni invitis persone atingeblajn Kanadajn aŭtorojn legi siajn verkojn. Ankaŭ ŝi estis invitita kaj legis la poemon – “Krio de Indiana Edzino”. Ŝi deklamis ĝin imprese, parkere. La tuta aŭdantaro brue aplaŭdis. Ŝi estis la sola, kiu devis deklami aldonaĵojn.

La sekvintan tagon la tuta Toronto- gazetaro laŭdis ŝin kaj demandis, kial oni ne publikigas ŝiajn poemojn.

De taim oni aranĝis deklamadon de ŝiaj poemoj tra la tuta lando kaj poste eĉ en Britio ( 1894 ) kaj Usono. En la jaro 1903 aperis ŝia duan poemaro “Canadian Born” kiu vendiĝis dum unu jaro.

Dum 16 jaroj ŝi vojaĝis deklamante kaj ravante la aŭskultantojn, kaj fine ekamis la belan urbon Vankuvero, kie ŝi ekloĝis kaj tie mortis en la jaro 1913.

Loĝante en Vankuvero, ŝi aŭskultis kaj skribis la legendojn de la lokaj indianoj.Ŝi kompilis libron:”The Legends of Vancouver,” el kiuj mi ĉi tie presas la unuan legendon de la libro.

( Aperos en la Kanada Antologio la legendo “La Du Fratinoj,” kaj ankaŭ traduko de ŝia poemo “Birda Lulkanto,” pere de Hilda Dresen kaj la menciita poemo,” Krio de Indiana Edzino.” )

LA DU FRATINOJ

Oni povas ilin vidi rigardante nordokcidenten, kie la rev-montetoj naĝas en la ĉielon meze de ĉiam ŝaŭmantaj, perlaj kaj grizaj nuboj. Ili kaptas la plej fruan signon de sunleviĝo. Ili tenas la lastan koloron de sunsubiro. Ĝemelaj montoj ili estas, levante siajn pintojn super la plej serena urbo de Kanado, kaj konataj tra la tuta Brita Emperio kiel “la leonoj de Vankuvero’. Kelkfoje la fumo de arbarbrulo nebuligas ilin – ĝis ili brilas ĉe la blua ĉielo, tro belaj por pentri. Kelkfoje pluvo surmetas nebulŝalojn ĉirkaŭ iliajn pintojn, kaj tiam ili paliĝas ĝis ombraj siluetoj, fandiĝas kaj malaperas. Sed dum la plej multo da tagoj en la jaro la suno ĉirkaŭas ilin per gloro de orradioj. La luno banas ilin en torento de arĝento. Ofte, kiam la urbo estas vualita de pluvo, la suno flavigas ilin per profunda oranĝkoloro; dum lunlumo kaj ombro ili staras senmove, ridetas okcidenten trans la akvon de la malkvieta Pacifiko, orienten al la kanjono de Kapilano. Indianaj triboj ne konas ĉi pintojn kiel “leonoj.” Eĉ la cefo, kiu antaŭ ne longe vojaĝis al la “feliĉa ĉaslando” – neniam aŭdis ĉi nomon, ĝis mi menciis tion dum unu rava aŭgusta tago, kiam ni kune sekvis la padon al kanjono. Li estis surprizita pri la nomo, tiam mi menciis la fonto de tio, kaj demandis – ĉu li memoras la leonojn sur la Trafalgar Placo en Londono. Jes, li memoris tiujn belajn skulptaĵojn, kiam lia menso tuj kaptis la similecon. Ŝajnis ke tio plaĉis al li kaj lia visaĝo esprimis rememorojn pri la muĝanta, malproksima urbego. Sed la voĉo de sango estis pli forta, kaj li tuj komencis la indianan legendon pri la Ĝemelaj Montoj, rakonton tute ne konatan al la plavisaĝuloj, kiuj vidas la du “leonojn” ĉiutage, sen la amo por ili, kiu estas en la koro de la indianoj, sen kono de la sekreto pri “la du fratinoj”. La legendo estis tre rava, dum ĝi venis de liaj lipoj en rompita angla lingvo, kaj dolĉe glitis de lia lango. Liaj gestoj fortaj, graciaj, komprenemaj estis kiel kadro ĉirkaŭ bela pentraĵo, kaj liaj amplenaj okuloj lumigis ĝin.

“Antaŭ multaj jarmiloj,” li komencis,” tie ne estis la du pintoj kiel postenantaj gardistoj de ĉi tiu sunsubira marbordo. Ili estis metitaj tien longe post la unua kreado, kiam Sagaalio Taio fandis la montojn, kreis la grandajn riverojn kie la salmoj naĝas, pro sia amo al indianaj infanoj, kaj sia kono por iliaj necesoj. Dum tiu tempo ĉi tie loĝis multaj bravaj indianaj triboj ĉe la Pacifiko – en la montaro, kaj sur la bordoj de la rivero Frazer. Regis indianaj kutimoj. Indianaj kredoj estis estimataj. Tiam estis la tempo de legendkreo, kiam gravaj aferoj okazis kiuj faris la tradiciojn de hodiaŭ. Eble plej grava el tiuj legendoj – pri la du fratinoj, kiu estas nun konata kiel :La filinoj de ĉefo”, kaj al ili ni povas danki pro la paco kiun ni havas nun, kaj en kiu ni vivis dum nekalkuleblaj lunoj. Ekzistas tre malnova kutimo ce la triboj ĉe la marbordo – kiam niaj filinoj pasas de infaneco en la gravan mondon de la virineco, la okazo estas konsiderata kiel tre ĝojiga. La animo kiu posedas la kvaliton iam estis patrino de batalanto, bravulo – estis estimata de la plej multo da nacioj; sed ĉe ni – la triboj de Sunsubiro, ŝi estis honorata super ĉiuj homoj. La geaptroj faras grandan festenon kun dancoj dum multaj tagoj. La tuta tribo kaj la ĉirkaŭaj estas invititaj. Pli ol tio – kelkfoje kiam granda Taio festenas honore de sia filino, la triboj de for a bordo, de la malproksima nordo, de la interna lando, de la insulo, de la Karibua lando estas kunvenigataj kiel gastoj al la festo. Dum ĉi tiuj tagoj de ĝojado la filino estas sidigita sur alta seĝo, sur alta loko – ĉu ŝi estas edzinigebla? Ĉu edziniĝo ne signifas patrinecon? Ĉu patrino ne signifas pli grandan nacion de bravaj filoj kaj filinoj? Kiuj denove naskos filojn kaj filinojn.

Tio okazis antaŭ multaj jarmiloj, kiam la Granda Tajio havis la du filinojn, kiuj estis kreskintaj ĝis virineco. Dum la printempo, kiam la unua granda naĝo de salmo plenigis la riverojn, kaj olaliaj arbustoj estis pezaj de floroj, la du filinoj estis junaj, amindaj kaj tre belaj. Ilia patro, la granda Taio prepariĝis por la festo, tia kia ne estis vidinta ĉe la marbordo. Devis veni tagoj de ĝojado, homoj devis veni de multaj mejloj, devis porti multe da donacoj por la filinoj, kaj ricevi donacojn grandvalorajn de la ĉefo, kaj gastameco devis regitiel longe, kiel ĝojemaj piedoj povis danci, kaj lipoj povis ridi, kaj buŝoj gustumi la fiŝojn, ĉasaĵojn kaj olaliojn. Unu fakto sole ombrigis la ĝojon. La ĉefo, la Granda Tajio, tiutempe militas kun la indianoj de la nordo, proksime al Prince George laŭ nomigo de nuntempaj palvisaĝuloj. Gigantaj militkanuoj glitis laŭ la tuta bordo, militantoj padelis, militantoj rompis la noktan silenton, malamo, venĝo, atakoj, teruro aŭdiĝis ĉie. Sed la granda Tajio militinta dum semajnoj revenis kaj ridis pri la batalo kaj sangoverŝado, ĉar li gajnis ĉiujn batalojn, kaj li bone povis forlasi la batalkampon por mallonga tempo kaj festeni honore de familio. Li moke ne aŭskultis al iliaj batalkrioj. Li ignoris la klakojn de remiloj, kaj prepariĝis, kiel granda Tajio devas, reĝe ĝojigi siajn tribanojn je honoro de siaj filinoj.

Sed sepsunojn antaŭ la granda fest la du filinoj venis antaŭ lin man-en-mane. “Ho! Nia patro,” ili diris, “Ĉu ni rajtas paroli?”

“Parolu, miaj filinoj, miaj knabinoj kun aprilaj okuloj kaj koroj de junio.”

“Iutage ho! nia patro, ni povas naski homidon, kiu povas plenkreski tia povplena Tajio kia vi estas, kaj honore je tio, ni venas petante vian favoron. Vi! Nia patro!

“Vi havas la privilegion dum tiu ĉi festo ricevi ĉiun favoron, kiun viaj koroj deziras,” li respondis gracie, kaj metis siajn fingrojn sur iliajn mentonojn. “La favoro estas kun vi antaŭ ol vi demandas tion, miaj filinoj.”

“Laŭ nia deziro, invitu la grandan nordan malamikan tribon – la tribon kun kiu vi militas – al tiu ĉi festeno,” ili petis timeme.

“Al nia festo, al festo je honoro de virino?” li ekkriis nekredeme.

“Tiel ni deziras”, ili respondis.

“Kaj tiel okazu,” li deklaris.

“Mi ne povas nei ion ĉi tage, kaj iam vi povos naski filojn por beni la pacon, pri kiu vi petas, kaj siajn patrinojn.”

Tiam li turniĝis al ĉiuj junaj homoj de la tribo kaj komandis:”faru fajrojn dum sunsubiro ĉe ĉiuj limoj, fajrojn de bonveno. Prenu kanotojn kaj veturu norden, salutu la malamikoon kaj rakontu, ke mi, la granda Tajio de Kapilano, petas – ne ordonas – ke ili venu al la graanda festo je honoro de miaj du filinoj.” Kiam la norda tribo ricevas la inviton, ili amase venis al la festo de la granda paco. Ili kunprenis siajn virinojn kaj infanojn, ili kunportis ĉasaĵojn kaj fiŝojn, oron kaj blankŝtonajn kolornamojn, korbojn kaj skulptitajn ĉerpilojn, belege teksitajn kovrilojn por meti ilin ĉe la piedoj de la nun konfirmita reganto, la granda Tajio. Li siavice donis ĉion, kion povis demandi la tradicio. Venis longaj gagaj tagoj de ĝojado, noktoj de dancado – tendfajroj kaj grandaj kvantoj da manĝo. La militaj kanotoj estis malplenaj je mortigaj armiloj kaj plenigitaj per ĉiutaga kapto de salmo. La malamikecaj militkantoj ĉesis, kaj anstataŭ ili klakis la mallaŭta sono de dancanataj piedoj, sonis la voĉoj de kanatntaj virinoj, bruis la ludantaj infanoj – de du povplenaj triboj, kiuj ĝis nun estis malamikoj de pratempo. La daŭra frateco estis sigelita inter ili – iliaj militkantoj ĉesis por ĉiam.

“Tiam Sagalio Tajio ridetis al siaj indianaj infanoj: “ Mi faros ĉi junukulajn virinojn senmortaj,” li diris kun pokalo en mano. Li levis la du filinojn de la honora seĝo kaj sidigis ilin por eterne sur alta loko, ĉar ili naskis du idojn – Paco kaj Frateco. Ĉiu el ili estas nun granda Tajio kaj regas ĉi landon.” Kaj sur la montpinto la filinoj de la ĉefo estas videblaj envolvitaj en suno kaj neĝo, la steloj de ĉiu sezono. Ili staras tie sur alta loko dum multaj jarmiloj, kaj staros dum venontaj miljaroj, gardante la pacon de la Pacifika bordo kaj kvieton de la Kapilana kanjono.

Tradukis K. Smilga